“Cho vay ngang hàng” bị cho vào tầm ngắm

Gần đây, hoạt động cho vay ngang hàng bị cho vào tầm ngắm. Bộ Kế hoạch và Đầu tư vừa công bố Dự thảo báo cáo. Điều đó đánh giá tới tác động của một số loại hình kinh tế để lấy ý kiến từ các cơ quan liên quan. Đặc biệt là trước khi trình lên Chính phủ. Trong đó, báo cáo nhấn mạnh về mô hình cho vay ngang hàng P2P lending đang “gây sốc”. Nhất là trong cách thức vay đơn giản bằng cách tải app (ứng dụng) trên điện thoại.

Tổng quan về cho vay ngang hàng – P2P lending

Các công ty Fintech trong những năm gần đây đã có sự phát triển mạnh mẽ. Trong đó có mô hình các công ty P2P lending. Có nhiều quan điểm khác nhau về nguồn gốc của P2P lending. Nhưng tựu chung, P2P lending được hiểu là hoạt động kết nối trực tiếp giữa người đi vay và người cho vay mà không thông qua các công ty trung gian.

Toàn bộ hoạt động phê duyệt khoản vay, trả nợ giữa người đi vay và người cho vay được thực hiện trên nền tảng trực tuyến. Và bản lưu sẽ được lưu trữ bằng các bảng ghi điện tử, số hóa trên hệ thống của công ty. Có thể phân loại P2P lending thành một số mô hình phổ biến như sau:

Mô hình P2P lending truyền thống

Công ty P2P lending chỉ cung cấp nền tảng công nghệ đơn thuần. Từ đó kết nối trực tuyến giữa người đi vay và người cho vay. Theo đó, hợp đồng cho vay được ký kết trực tiếp giữa người đi vay và người cho vay. Người cho vay chịu mọi rủi ro nếu người đi vay không thể trả nợ. Công ty P2P lending có nguồn thu từ phí giao dịch của những bên tham gia.

Mô hình P2P lending hợp tác với ngân hàng

Công ty P2P lending đóng vai trò là đại lý môi giới đối với người cho vay và người đi vay. Sau khi nhận thông tin từ công ty P2P, ngân hàng sẽ cấp các khoản vay và bán lại cho công ty P2P lending. Trong mô hình này, công ty P2P lending không chỉ cung cấp công nghệ đơn thuần mà còn tham gia trực tiếp vào quy trình tín dụng.

Mô hình P2P lending cam kết về lợi nhuận

Công ty P2P lending cung cấp khoản vay từ chính nguồn vốn được đóng góp bởi người cho vay. Công ty P2P lending đánh giá và tự chủ động tiến hành cho vay với người đi vay. Và công ty sẽ hưởng lãi suất, phí (nếu có) từ khoản vay này. Đây không phải là một mô hình P2P lending phổ biến.

Lợi ích của hoạt động P2P lending

P2P lending có nhiều lợi thế hơn so với cho vay truyền thống. Nhưng hoạt động cũng hàm chứa rủi ro đối với nhà đầu tư. Có thể kể đến một số lợi ích nổi bật như:

• Về thủ tục: P2P lending có thủ tục nhanh chóng và đơn giản. Đây là lợi thế lớn nhất của hình thức cho vay. Hoạt động phù hợp với các cá nhân có quy mô nhỏ, thu nhập thấp.
• Về thu nhập/chi phí: P2P lending tạo ra thu nhập cao hơn đối với người cho vay đối với bên thiết lập dịch vụ. Dịch vụ được cung cấp trên Fintech nên không mất phí xây dựng mạng lưới như các kênh truyền thống.
• Về thông tin: Mức độ bảo mật thông tin cao là điểm mạnh mà mô hình P2P lending. Mô hình được mã hoá bằng công nghệ Block Chain. Thông tin của cả 2 bên tham gia vào mô hình này đều được giữ kín bởi bên cung cấp dịch vụ.
• P2P lending làm thay đổi quan niệm về cho vay: Ngay cả các món vay giá trị nhỏ cũng có thể hàm chứa sự tham gia của rất nhiều bên. Nhất là trong một hoạt động có tính đặc thù như cấp tín dụng trên thị trường.
• Tạo ra thêm các kênh đầu tư: Đây là cơ hội đa dạng hoá danh mục cho các nhà đầu tư. Bên cạnh đó, việc chủ động lựa chọn kênh đầu tư với thời hạn khác nhau cũng là cách tối đa hoá lợi ích.

Bối cảnh cho vay ngang hàng tại một số quốc gia

Trong bối cảnh của một số quốc gia trong khu vực đang tăng cường quản lý hoạt động P2P lending (vay ngang hàng). Đặc biệt, tại Trung Quốc, Singapore, Indonesia,… Hoặc tại nhiều công ty nước ngoài khác, nhất là công ty P2P lending của Trung Quốc đang tìm cách chuyển hướng hoạt động sang thị trường Việt Nam.

Các mô hình P2P lending được nhiều người nhắc đến trong thời gian qua là Tima, Wecash, Trust Circle, Lendomo, Interloan…

Tình hình cho vay ngang tại Việt Nam

Tuy nhiên, do khuôn khổ pháp lý hiện hành ở Việt Nam nên hiện nay chưa có quy định cụ thể đối với hoạt động P2P lending. Luật Đầu tư 2014 (sửa đổi, bổ sung năm 2020) cũng không có quy định về hoạt động cho vay P2P Lending. Nhất là trong danh mục các ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh, hoặc trong danh mục ngành, nghề kinh doanh có điều kiện. Như vậy, có thể khẳng định chắc chắn rằng các công ty P2P lending vẫn chưa được cấp phép đầu tư và đăng ký kinh doanh.

Song theo Báo cáo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, cho vay ngang hàng đã xuất hiện ở Việt Nam từ những năm 2016. Cho đến nay, đã có khoảng 100 công ty P2P lending và hơn 200 công ty Fintech. Chủ yếu là các công ty đều có nguồn gốc từ nước ngoài.

Do chưa được cấp phép nên các công ty hoạt động trong lĩnh vực cho vay ngang hàng thường đăng ký là ngành nghề kinh doanh dịch vụ cầm đồ. Hoặc công ty sẽ đăng ký ngành nghề kinh doanh có điều kiện, tư vấn tài chính, môi giới tài chính. Và họ tự nhận là công ty P2P lending cung cấp dịch vụ kết nối các nhà đầu tư và người đi vay. Họ vận hành trên nền tảng giao dịch trực tuyến.

Hành động rửa tiền, bất hợp pháp của P2P Lending

Theo khẳng định của Bộ kế hoạch và Đầu tư, một số đối tượng có thể lợi dụng sự biến dạng của P2P lending để thực hiện hành vi tội phạm. Họ hành động bất hợp pháp như rửa tiền, hoạt động tín dụng đen, cho vay nặng lãi.
Hoặc họ tổ chức cac hoạt động cho vay cầm đồ biến tướng, hoạt động tài chính theo kinh doanh đa cấp. Dịch vụ đưa ra các quảng cáo sai sự thật với hứa hẹn lợi nhuận cao. Nhất là những lãi suất cạnh tranh để lừa đảo và chiếm dụng vốn của người dân.

“Mổ xẻ” hành động cho vay ngang hàng lừa đảo

Hình thức P2P cho phép người cho vay và người vay tiền giao dịch trực tiếp trên ứng dụng. Và họ không cần thông qua ngân hàng hoặc các tổ chức trung gian tài chính khác. Hiện nay, thị trường có khoảng 100 công ty trong lĩnh vực P2P lending. Điều đó bao gồm công ty đã hoạt động chính thức. Hoặc là các công ty lẫn trong giai đoạn thử nghiệm theo dự thảo mới đây.

Trong đó, nhiều công ty có nguồn gốc từ Trung Quốc, Nga, Singapore, Indonesia,… Vì thế, hoạt động cho vay trực tuyến tiềm ẩn các rủi ro khác. Ví dụ như rủi ro cho vay, rủi ro thông tin, rủi ro phòng chống rửa tiền,… Hoặc là rủi ro an ninh mạng,… có tác động bất lợi, gây bất ổn đến an sinh xã hội.

Động thái của Chính phủ

Hiện nay, Ngân hàng Nhà nước cũng đang phối hợp với các bộ và ngành hoàn thiện. Họ báo cáo cơ chế thí điểm hoạt động cho vay ngang hàng để trình lên Chính phủ. Báo cáo dự kiến sẽ đưa lĩnh vực cho vay ngang hàng vào Đề án cơ chế quản lý thử nghiệm. Đặc biệt là tại hoạt động Fintech trong lĩnh vực ngân hàng (Cơ chế Regulatory Sandbox). Thời gian dự kiến triển khai là trong năm 2021.

Trên đây là những gì bạn cần biết về hoạt động cho vay ngang hàng bị cho vào tầm ngắm. Trong tương lai, Chính phủ sẽ có một số hành động để bảo vệ người tiêu dùng hơn. Đặc biệt là khi hoạt động P2P đang phát triển như bây giờ. Và bạn cần phải trang bị kiến thức kỹ hơn nếu tham gia hoạt động này.

About The Author